Loading Events

« All Events

  • This event has passed.

Հայ կինը և 20-րդ դարը․ Նվարդ Զարյան․ առցանց ցուցահանդես

14/07/2020 @ 16:00 - 16/07/2020 @ 18:00

Նվարդ Զարյան (1917-2005), քանդակագործ

Նվարդ Զարյան

Նվարդ Զարյանը ծնվել է 1917 թվականին՝ Ֆլորենցիայում:

Հայտնի գրականագետ, արձակագիր Կոստան Զարյանի  և դաշնակահարուհի Թագուհի Շահնազարյանի ընտանիքում լույս աշխարհ եկած հայուհին դառնում է իտալական քանդակագործության ճանաչված դեմքերից, ով հնչեցնում է հայկական ազգանունը: Նա ընտրում է քանդակագործի դժվարին ուղին:

   

Կոստան Զարյան և Թագուհի Շահնազարյան` Նվարդի ծնողները

Նվարդ Զարյան՝ 4 տարեկան

Չնայած գրականագետ հորը և երաժշտության մասնագետ մորը՝ Նավարդն ընտրում է արվեստի ուրիշ ճյուղ: Մի առիթով հայրն ասել էր. «Արվեստի յուրաքանչյուր գործ մի տիեզերք է, որ տեղավորվում է մեր ներսում և ներառում  նաև մեզ»:

Իր հոր՝ Կոստան Զարյանի հետ

Ընտանիքը

Արվեստի աշախարհում սավառնելու համար հայրիկի  այս հրաշալի միտքը՝ Նվարդին տանում է քնադակագործության խորքերը:

Կոստան Զարյան, Վենետիկ

1934-1936 թ. Նավարդը  սովորում է Վենետիկի «Լiceo Artistiko»-ում և  Միլանի արվեստի ստուդիաներում: 1940-ին ավարտում է Հռոմի գեղարվեստի ակադեմիայի քանդակի բաժինը:  

Հազիվ 19 տարեկան էր, երբ շահում է Նեապոլում անցկացվող դիմանկարի մրցույյթի սահմանած Առաջին մրցանակը: Իսկ ահա Իրանի կառավարությունը հենց  նրան է դիմում վերջին շահի՝ Ռըզա Փահլավիի դիմանկարի համար:

  

Նվարդ Զարյան, Հռոմ

Նվարդ Զարյան, «Արևելյան կին»

Աղջիկը զբաղվում է նկարչությամբ և հաջողում է, սակայն  իտալացի ճանաչված քանդակագործ Ադոլֆո Վիլդի խորհրդով՝ փոխում է զբաղմունքը և տրվում  քանդակագործությանը: Ծանոթանում է հայտնի  քանդակագործ՝ Մարիո Չիմարայի հետ, որ ապագայում դառնում է ամուսինը:  Աղջիկը ուսումը շարունակում է  Հռոմի Գեղեցիկ արվեստների ակադեմիայում, աշակերտում հանրաճանաչ քանդակագործ՝ Անջելլո Ձանելիին:

  

Արվեստանոց

Վենետիկի  Գեղարվեստի ակադեմիան դառնում է ինքնարտահայտման և ինքնաճանաչման մեծ սկիզբ… 1938 թվականին, Հռոմում, Նվարդն առաջին անգամ մասնակցում է կերպարվեստի համաիտալական ցուցահանդեսին՝ «Մայրություն» տուֆակերտ աշխատանքով: Ցավոք երկրորդ համաշխարհային պատերազմն ընդհատում է նրա ստեղծագործական բեղուն շրջանը: Այդ տարիներին Ն. Զարյանն ակտիվորեն մասնակցում է իտալական դիմադրության շարժմանը և պարտիզանական խմբերի կազմում մարտնչում ֆաշիստական զորքերի դեմ:

1950 թվականն էր: Հռոմում հայտարարվում է մրցույթ՝  նորակառույց կայարանի գեղարվեստական ձևավորման համար, իսկ հայտարարում  է ոչ ավել ոչ պակաս՝  Իտալիայի կառավարությունը:  Անխոս հեղինակավոր մրցույթ էր: Մասնակիցների մեջ էին արդեն անուն ունեցող քանդակագործներ, որոնց ճանաչում էին, ովքեր արդեն ունեին արվեստանոցներ՝  Ռենատո Գուտուզոն, Լիոնիչելլոն, Չիմարան, Տուրկովատան: Նվարդ Զարյանն արդարացիորեն արժանանում է առաջին մրցանակին: Սա իսկապես հաղթանակ էր և հիանալի ճանապարհ՝ դեպի նորը:  Արվեստաբան Գուիլիո Մորուլինին «Պաեզե Սերա» մասնագիտական ամսագրում այսպես է արտահայտվում. «Ես իմ այս հոդվածը սկսում եմ հորդորելով գրչակից իմ ընկերներին, որ քանդակագործության հանդեսի առաջին շարքի աթոռը միահոժար հատկացնեն Նվարդ Զարյանին»:

Նվարդ Զարյան, ՝Մանդոլինահար»

Նվարդ Զարյան, «Սպասում»

Շուտով Հռոմի «Galleria dello zodiacko» ցուցասրահում Նվարդը 18 քանդակ և գծանկարներ  է ցուցադրում: Սկսվում են նաև անհատական ցուցահանդեսները՝ Կոպենհագեն, Օսլո, Վիենա… Նա դառնում է Եվրոպական բիենալեների մասնակից, շրջագայում է տարբեր քաղաքներում:

«Նվարդ Զարյանի արվեստը շքեղություն է, որը հազվադեպ ենք տեսնում քանդակ ներկայացնող ցուցահանդեսներում»՝ արվեստի տեսաբան Ատելլիո Կրեսպին:

Նվարդ Զարյան

Նվարդի աշխատանքներում կնոջ, մոր կերպարը գերակշռող է, նա հիանում է մայրության, շարունակության գաղափարնեով: Հավատարիմ էր անցյալին, ընտանիքի պատմությանը, իր արմատներին:  Հայրենիքի մասին այսպես է ասել. «Հայրենիքի  իրականությունը շատ շքեղ է, քան ես պատկերացնում էի: Տարբեր երկրների քարերի վրա եմ աշխատել, բայց հայրենիքի քարը արվեստագետից այլ հմտություններ է պահանջում»:

Նվարդ Զարյանը աշխատելիս

«Լեզուն արյուն է, այդ արյունը չի կարելի փոխել: Լեզուն ոգին է, այդ ոգին չի կարելի աղավաղել: Դրանք, տարրական ճշմարտություններ են: Կարելի՞ է ռոկոկո ոճով եկեղեցի շինել: Կարելի չէ, և հայը չի մտնի այնտեղ, չի աղոթի: Իսկ նրանք, ովքեր ուզում են օտարանալ, բարի ճանապարհ, թող օտարանան: Արդեն հայությունը քանակ չէ, այլ որակ է»: Այսպիսի խոսքեր ասող հոր ընտանիքում մեծացած արվեստագետը դժվար թե օտար լիներ հայրենիքի գաղափարին: Թեկուզ Նվարդն ապրում էր Իտալիայում, սակայն  նա հայկական քարից քանդակներ ստեղծեց և շատ աշխատանքներ նվիրաբերեց հայրենիքին:

Կոստան Զարյան

1964 թվականին Երևանում բացվում է Նվարդի անհատական, անդրանիկ ցուցահանդեսը: Այդ ժամանակ նրա հետ էր հայրը և  եղբայրը, ով ճարատարապետ էր և ապրում էր Երևանում / հետևել էր հոր խորհրդին/:

Ցուցադրված աշխատանքներից 25-ը՝ Նվարդը  նվիրում է Հայաստանի ազգային պատկերասրահին:

Նվարդ Զարյանի ցուցահանդեսը Երևանում

Հաջորդ  այցելությունը 1970 թվականին էր: Այս անգամ հայրը չկար, նա մահացել էր 1969-ին: Նվարդը գալիս էր արյան կանչով և հավատացած էր, որ մի օր իր աշխատանքները կզարդարեն մայրաքաղաքի որևէ պողոտա, քանի որ իշխանությունները խոստացել էին: Սակայն անտարբերները հոդս ցնդեցրին բոլոր խոստումները…

Նվարդ Զարյան

Ի դեպ նվարդի եղբայր Արմեն Զարյանը հայտնի  և տաղանդավոր ճարտարապետ էր, տեսաբան-գիտնական: Նա ծնվել է Պոլսում: Միջնակարգ կրթություն ստացել է Վենետիկի Մուրադ-Ռաֆայելյան վարժարանում, ավարտելուց հետո երկու տարի սովորել է Վենետիկի համալսարանի ճարտարապետական ֆակուլտետում, հետո ուսումը  շարունակել Հռոմում։ Սովորել է Փարիզի Էկոլ դե Բոզարում: Մարոկկոյում տարիներ աշխատելուց հետո վերադառնում է Հռոմ, այնուհետ՝ Հայաստան / 1963թ./:

Հայաստանում նախագծում է բազմաթիվ բնակելի շենքեր և հասարակական նշանակության շինություններ՝ Թամանյան փողոցին կից Գրողների միության բնակելի շենքի նախագիծը, գլխավոր պողոտայի ստորգետնյա արագընթաց ճանապարհի ու թունելների լուծման նախագիծը, Մաշտոցի պողոտայի վրա Արդի արվեստի ստորգետնյա թանգարանի նախագիծը և այլն: Թողնելով իրապես ապահով կյանքը և ստեղծագործելու լայն հնարավորություններն՝ Արմեն Զարյանն ապրեց հայրենիքում և թողեց իր մասնագիտական վառ հետքը:

  

Արմեն Զարյան

Նվարդ Զարյանի վերջին ցուցահանդեսը բացվեց 1996 թվականին, Հռոմից ոչ հեռու գտնվող՝ Սանտա Մարինելլա փոքրիկ քաղաքում: Ծովափնյա այդ քաղաքում էր գտնվում Նվարդի  գեղեցիկ առանձնատունը: Այստեղ ապրեց մինչև իր մայրամուտը /2005 թ./:

Նվարդն անդավական է եղել ռեալիստական արվեստի ավանդույթներին, միաժամանակ ժամանակակից արվեստագետ էր: Նրա գործերում իշխող կնոջ կերպարը, հույսի, սպասման, հոգնության գաղափարններն այնքան կենսունակ և ոգևորող են, որ ժամանկը դրանք ավելի տեսանելի և հնչեղ է դարձնում:

Հանիրավի մոռացություն, անտարբերություն, թե պարզապես ճակատագրի դիպված…միևնույն է՝ Նվարդի արվեստը չի

մոռացվել ու չի ընդհատվի նրա ընթացքը: 

 

Նվարդ Զարյանի քանդակները

Լուսանկարները՝ վիքիպեդիա և Հայաստանի Ազգային պատկերասրահ

Նյութի հեղինակ՝ Սոնա Ալեքսանյան

Details

Start:
14/07/2020 @ 16:00
End:
16/07/2020 @ 18:00

Organizers

Goethe-Zentrum Eriwan
KIN International Womens Filmfestival